منظومة «ایرج و هوبره» قاسم لاربن مازندرانی و تطبیق ساختاری آن با مثنوی «زهره و منوچهر» ایرج‌میرزا

منظومة «ایرج و هوبره» و «زهره و منوچهر» از جمله داستان­های غنایی معاصر است که در تعارض و اختلاف میان دو عقیدة عشق و وطن­خواهی سروده شده است. منظومة «زهره و منوچهر» ترجمة آزادی است که ایرج­میرزا آن را به تتبّع از «ونوس و آدونیس» ویلیام شکسپیر سروده است. منظومة «ایرج و هوبره» قاسم لاربن نیز یکی از آخرین منظومه­های عاشقانه در ادبیّات فارسی است که به تقلید و استقبال از منظومة عاشقانة «زهره و منوچهر» ایرج­میرزا و در همان وزن سروده شده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه­ای به مقایسة ساختاری و محتوایی داستان «زهره و منوچهر» ایرج­میرزا با «ایرج و هوبره» می­پردازد. برآیند پژوهش نشان می­دهد که اگرچه عناصر داستانی هر دو اثر تا حدودی قابل انطباق با یکدیگر است، امّا منظومة «ایرج و هوبره» تقلیدی صِرف از کار ایرج­میرزا نیست. این منظومه در عین تأثیر محسوس از «زهره و منوچهر» قوّت و اصالت دارد. توصیفات زیبا و ترکیبات نوآورانه، زبان نرم و لطیف و روان آن در کنار تازگی موضوع بر گیرایی و ارزش­های منظومه افزوده است. منظومة «زهره و منوچهر» نیز از لحاظ سادگی، روانی و اشتمال بر مفردات و تعبیرات عامیانه، فضاسازی و نمایش روابط شخصیّت­ها از ورای گفتگوهای زنده و طبیعی از آثار خواندنی ادبیّات ایران است.